Nghệ thuật xăm hình Irezumi của Nhật Bản đã bị chối bỏ?

Nguồn gốc của hình xăm Nhật Bản

Nghệ thuật xăm hình xuất hiện tại Nhật Bản khá sớm. Thậm chí là khoảng 10.000 năm TCN. Đến thời kì Yayoi (thời kì đồ sắt, 300 năm trước công nguyên), xăm hình được dùng để đánh dấu và phân biệt nô lệ, tù nhân hay kẻ phạm tội chứ không đơn thuần để làm đẹp nữa. Hình xăm biến thành một công cụ để trừng phạt, không còn là món phụ kiện trang trí trên cơ thể. Đến cuối thế kỉ thứ 17, tức là vào thời Edo (1603 – 1867), nghệ thuật xăm hình tại Nhật Bản phát triển mạnh mẽ. Edo là thời kỳ đỉnh cao của xăm hình tại đất nước mặt trời mọc và chủ yếu là nhờ nghệ thuật in khắc gỗ (Ukiyo-e).

Nguồn: elleman.vn

Nghệ nhân in khắc gỗ Utagawa Kuniyoshi đã tạo ra những bức tranh gỗ rất phong phú và đa dạng vào năm 1827. Các tác phẩm khắc họa chân dung những vị anh hùng trong cuốn tiểu thuyết nổi tiếng thời bấy giờ tại Nhật Bản là Suikoden. Đây là những con người dũng cảm và sở hữu nhưng hình xăm rồng, hổ, hoa rất lớn trên cơ thể. Sau đó, người dân Edo đã có nổi lên phong trào xăm hình trên cơ thể. Trào lưu này đã lan truyền ra nhiều tỉnh thành khác và ngày càng nở rộ. 

Nguồn: elleman.vn

Phụ nữ khắc lên tay những hoạ tiết nhỏ, tượng trưng cho nét quyến rũ ở Hokkaido hay Edo. Trong khi đó những công nhân than mỏ lại xăm hình rồng để được thần linh bảo hộ ở Kyushu. Thời đó, hầu như ai cũng có hình xăm, từ tầng lớp thấp đến giới thượng lưu. Và thế, xăm hình trở thành một nét văn hoá ở Nhật. Thậm chí, nhờ vào những hình xăm rồng, phượng hoàng hay Oni (cách gọi của yêu tinh bên Nhật Bản) mà người ở châu lục khác có thể dễ dàng phân biệt được người dân xứ Phù Tang.

Tuy nhiên, hình xăm Nhật Bản - Irezumi sẽ khác hoàn toàn so với hình xăm bên phương Tây. Đó là những hình xăm lớn, nhiều hoạ tiết và màu sắc và che phủ hết toàn bộ cơ thể. Phong cách xăm hình này sẽ tạo ra một bức tranh hoàn hảo trên cơ thể của bạn so với sự giản dị và tối giản ở hình xăm phương Tây. Chủ đạo chính trong những hình xăm Irezumi có thể kể đến như rồng (tượng trưng cho sức mạnh), cá koi (nghị lực), oni (yêu tinh, tượng trưng cho khả năng bảo vệ con người) hay sóng, nước (mạnh mẽ, dồn dập nhưng cũng có nét dịu dàng, bình thản).

Nguồn: elleman.vn

Điểm đặc biệt là Irezumi không sử dụng máy xăm mà chủ yếu phụ thuộc vào tay nghề của người thợ xăm. Vừa được thực hiện thủ công, vừa có kích thước quá lớn nên sẽ mất nhiều thời gian để hoàn thành, có người còn dành ra hẳn 5 năm để xăm hình. 

Nguồn: elleman.vn

Nghệ thuật bị suy thoái

Tuy nhiên, sự phát triển phồn vinh này kéo dài không bao lâu. Đến nửa cuối thế kỷ 19, chính phủ Nhật Bản bắt đầu cấm các hình thức xăm hình. Irezumi cũng bị quay lưng và những người trót sở hữu hình xăm phải giấu sau lớp quần áo để tránh sự soi mói cũng như suy xét của chính phủ. Mọi chuyện ngày càng tồi tệ khi Yakuza – băng đảng khét tiếng ở Nhật Bản dùng những hình xăm lớn để nhận diện lẫn nhau và thị uy với người khác. Những tên xã hội đen khắc hình xăm lên cơ thể và ảnh hưởng đến định kiến của người Nhật về hình xăm. 

Nguồn: elleman.vn

Người Nhật sợ hãi và quay lưng lại chính với nghệ thuật xăm hình đã từng rất rực rỡ. Thậm chí thị trưởng thành phố Osaka đã thiết lập những điều luật kì lạ về hình xăm. Nhân viên phải khai báo tất cả những hình xăm có trên cơ thể cho công ty biết. Những nơi công cộng còn có biển cấm những người có hình xăm. 

Nguồn: elleman.vn

Một bài viết có tựa đề “Được quốc tế đón nhận, nhưng bị quê nhà quay lưng” của Jon Mitchell đã thể hiện quan điểm khi Irezumi đang ngày càng mai một. Những năm gần đây, phong trào đấu tranh bảo vệ và gìn giữ nét văn hóa hình xăm Nhật Bản ngày càng trở nên sôi nổi. Tháng 3/2018, Bảo tàng quốc gia Nhật Bản – Hoa Kì ở Los Angeles đã tổ chức một buổi triển lãm hình xăm truyền thống Nhật Bản với tên gọi “Giữ gìn truyền thống hình xăm Nhật Bản trong thế giới hiện đại”. Buổi triễn lãm trưng bày nhiều tác phẩm hình xăm nổi tiếng của Nhật và dần thay đổi theo chiều hướng tích cực. 

Nguồn: elleman.vn

“Hình xăm Nhật Bản cần được nhìn nhận công bằng như những loại hình nghệ thuật khác. Gìn giữ nó còn là gìn giữ lịch sử, văn học của Nhật Bản. Tôi hi vọng những buổi triển lãm irezumi như thế này không chỉ được tổ chức ở ngoại quốc nữa. Một ngày, nó sẽ được mang về Nhật Bản, và trưng bày những tác phẩm nghệ thuật cho chính người dân quê hương chiêm ngưỡng” - Greg Kimura người tổ chức triển lãm chia sẻ. 

Cá koi, hình xăm tượng trưng cho cố gắng, nghị lực (Nguồn: elleman.vn)

Người phương Tây trân trọng và muốn giữ gìn văn hóa Irezumi của Nhật Bản (Nguồn: elleman.vn)

Nguồn: elleman.vn

Từ khóa